Các tổng thống thường được khen khi nền kinh tế đang hoạt động tốt và bị đổ lỗi khi nó đi xuống – nhưng kết quả kinh tế ngắn hạn thường bị ảnh hưởng nhiều hơn bởi một số yếu tố như: ngân hàng trung ương, nhân khẩu học và bối cảnh toàn cầu.
Hiện nay, các nhà khoa học chính trị vẫn tiếp tục tranh cãi liệu nền kinh tế trong thế kỷ 20 đã hoạt động tốt hơn dưới các chính quyền của đảng Dân chủ hay Cộng hòa. Điều này chẳng có ích gì đối với công chúng Mỹ, những người mà lá phiếu bầu chọn tổng thống một phần phải dựa trên đánh giá thực sự về năng lực kinh tế.
Có thể đánh giá nền kinh tế Mỹ nhìn chung liệu đã tốt hay xấu hơn dưới thời ông Trump. Điều đó liên quan đến việc so sánh hiệu quả thực tế của nền kinh tế, mặt khác, là những gì mà 1 người quan sát khách quan có thể trông mong hợp lý. Một loạt dữ liệu đã được thu thập, từ đầu tư kinh doanh đến tăng trưởng tiền lương, và so sánh hiệu quả kinh tế của Mỹ với nhóm G6, gồm: Anh, Canada, Đức, Ý, Nhật Bản, Pháp.
Phần lớn các phân tích tập trung vào giai đoạn từ 2017, khi ông Trump nhậm chức, đến cuối 2019. Báo cáo dừng lại vào 2019 một phần vì một số dữ liệu chỉ được công bố hàng năm và một phần vì Covid đã khiến các nền kinh tế thế giới đảo lộn.
Kết luận của báo cáo: giai đoạn 2017-19, nền kinh tế Mỹ đã vận hành tốt hơn một chút so với dự kiến. Kết luận này vẫn đúng nếu xét theo quan điểm của một số nhà kinh tế chính trị, cho rằng ảnh hưởng của các tổng thống đối với hoạt động kinh tế chỉ có thể được nhận thấy rõ sau 1 năm tại vị và điều này giới hạn phân tích của báo cáo trong giai đoạn 2018-19.
Về tổng sản phẩm quốc nội (GDP) – thước đo về sản lượng phổ biến nhất đối với hoạt động nền kinh tế. Theo dữ liệu chính thức, tốc độ tăng trưởng GDP 2017-19 nhanh hơn so với 2 nhiệm kỳ của Obama. Hoa Kỳ cũng làm tốt so với các nước khác. Kinh tế thế giới đạt đỉnh vào 2017 và khi vào 2018, kinh tế toàn cầu chậm lại thì Hoa Kỳ lại tăng tốc. Năm 2019, mặc dù chậm lại, nhưng Hoa Kỳ vẫn dẫn trước các quốc gia khác.
Cách khác để nhìn nhận vấn đề này là đánh giá xem liệu Mỹ trong 2017-19 có vượt trội so với kỳ vọng của các chuyên gia kinh tế không. 10/2012, IMF dự báo rằng trong 4 năm tiếp theo (thuộc nhiệm kỳ thứ 2 của Obama), kinh tế Mỹ tăng trưởng trung bình hàng năm 3%. Tuy triên, trong thực tế, điều này được minh chứng là quá lạc quan; thực sự mức tăng trưởng chỉ đạt gần 2% một năm. Nhưng IMF lại bi quan trong các dự báo 2017-19, những dự báo được đưa ra ngay trước bầu cử 2016. Giai đoạn này, kinh tế Mỹ đã làm tốt hơn các con số dự báo.
Kinh tế Mỹ hoạt động tốt hơn mong đợi trong một số khía cạnh, nhưng vài mặt khác lại chưa được như ý. Cụ thể trong lĩnh vực hỗ trợ doanh nghiệp, lĩnh vực mà ông Trump đưa ra các khoản thuế nhẹ hơn nhằm giúp doanh nghiệp. Việc giảm thuế thu nhập doanh nghiệp đã giúp gia tăng thu nhập sau thuế – giải thích vì sao thị trường chứng khoán Mỹ tương đối tốt kể từ khi ông Trump nắm quyền. Mỹ cũng trở thành điểm đến được ưa chuộng hơn đối với vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (biểu đồ 4). Nhưng lại ít có sự bùng nổ đầu tư – kinh doanh (biểu đồ 5).
Hoạt động thị trường lao động Mỹ có sắc thái tương tự. Dù ông Trump thích đưa ra số liệu việc làm hàng tháng, nhưng thật khó để kết luận cỗ máy việc làm đã thực sự hoạt động hết công suất trong 2017-19. Giai đoạn 2009-2016, tỷ lệ thất nghiệp giảm so với mức trung bình của khối G7 (biểu đồ 6). Dưới thời ông Trump, tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống mức thấp nhất kể từ những năm 60 thế kỷ trước.
Tuy nhiên, rất nhiều người Mỹ thuộc tầng lớp lao động chắc chắn đã có cuộc sống tốt hơn trong 2017-2019. So sánh thu nhập hộ gia đình giữa các quốc gia là khá khó khăn. Đã có tranh cãi về độ tin cậy dữ liệu vào 2020, khi đại dịch gây khó khăn cho các nhà nghiên cứu khi khảo sát, nhưng có bằng chứng về sự tăng trưởng thu nhập hộ gia đình trung bình của Mỹ từ 2017 trở đi (biểu đồ 7). Thị trường lao động thắt chặt giúp gia tăng mức lương của những người có mức lương thấp nhất ở 1 mức độ chưa từng thấy từ khi Bill Clinton còn là tổng thống (biểu đồ 8).
Chính sách tài khóa nới lỏng trước dịch khiến Mỹ gánh khoản nợ lớn hơn khi bước vào khủng hoảng. Ngoài ra, Mỹ cũng thực hiện chính sách tài khóa ở mức cao nhất thế giới (biểu đồ 9), duyệt chi những khoản séc kích thích kinh tế lên tới 1.200 đô và tạm thời tăng khoản chi trả bảo hiểm thất nghiệp lên 600 đô mỗi tuần.
Có khả năng Quốc hội sẽ thông qua các biện pháp kích thích hơn nữa. Tuy nhiên, ngay cả khi không có gói kích thích nào khác và đang phải trải qua suy thoái sâu, Mỹ có thể là nền kinh tế G7 hoạt động tốt nhất 2020. Trước đại dịch, kinh tế Hoa Kỳ vững mạnh hơn so với các nước phát triển khác. Không lâu nữa, khoảng cách này sẽ còn ấn tượng hơn.
